Күл-қыз / Золушка/Күлше қыз ертегісі

Баяғы заманда бір кісінің әйелі ерте дүниеден айтып, екінші рет үйленіпті. Оның айтыс болған әйелінен бір қызы бар екен. қыздың өгей шешесі өте қатыгез адам еді. Оның өзімен еріп келген дөрекі екі қызы бар болатын. Өгей шеше келген күннен бастап, өз қыздарын аялап, өгей қызына атал болады. Ылғи қиын және лас жүмыс тар беріп, күн көрсетпейді. қыздың сәл отырып тыныс aлуына да уақыт болмады. Кейде қатты шаршаған ол, пештің күлін шығарып жатып, күлдің үстіне отыра кетуші еді. Осыны үнемі көріп жүрген өгей әпкелері оны маза тап «Күл қыз» деп атап кетеді.

Бірде хан сарайында үлкен бал өткізілетін болады. Оған барлы мәртебелi, бай адамдар шақырылады. Шақыру қағaазы Күл қыздың өгей шешесі мен қыздарын ың да олына тиеді. Сол күн нен бастап өгей шешесі патша сарайына баруға ызу даярлы жүргізе ді. Yйдің бар тірлігімен Күлқыз айналысады. Ол аз болса, үшеуі үш жа тап арыбері жүмсап, мазасын алады. Осылай патша сарайы на баратын кез де жа ындайды. Күлқыз түні бойы ұйықтамай, үшеуінің көйлектерін әшекей лейді. Ертеңінде ерке қыздар шешелерімен бірге дайын түрған көйлектерді киіп, күй меге арай бет алады. Yйден шығып бара жатып Күл қыздан:

– Сен патша сарайына барғың келе ме? – деп сүрайды. Патша сарайын, сарайда өтетін бал ды көргісі келген қыз басын изейді.

– Онда үйді түгел тазалап шық, ысты отынды жар, гүлдерді суар, ыдыстарды жу, содан соң терезеден қарауыңа болады, – дейді өгей шешесі мысқылдай сөйлеп. Шешесінің жанында отырған екі қызы Күлқызды мазақтап күледі. Күлқыз жылап қала береді. Осы кезде қайдан екені белгісіз бөлмеде бір мейірімді сиқыршы әйел пайда болады. 

– Қызым, жылама, балға барғың келсе, маған үлкен асқабақтауып бер, – деп жылы шырай танытады. Мейірімді сиқыршы ондағы асқабақтардың арасынан ең үлкенін таңдап, сиқырлы таяғымен түртіп алады. Сол кезде әлгі асқабақүлкен және әдемі алтын күймеге айналады. Жанында жүгіріп жүрген тыш андарды түртіп еді, асыл түқымды жылқылар пайда болады. а панaға түс кен үлкен атжалман да іске жарайды. Одан мүртты ат қосшы шығады. Дәл осылай Күл қыздың жыртық көйлегі тек ханшайымға лайықты керемет сәнді көйлекке айналады. Аяғындағы тозығы жеткен кебіс жар, хрусталь кебіс боп шыға келеді. Күл қыздың қуанышын да шек жоқ. Мейірімді сиқыршы әйел оны шығарып салып түрып:

– Есіңде болсын, сағаттың тілі тура он екіні соққан да сиқырдың күші жойылып, барлығы өз орнына келеді, – деп ескертеді. Сонымен, алтын күйме сарайға лезде жетеді. Күлқыз қысыла ымтыры ла ішке кіреді. Сарайдағылар айдай сүлу аруды көріп, таң ала ды. Ханзада жұмбақ ханшаяымды биге шағырады. Жігіт қыздан көзін алар емес. Екеуі кеш бойы бірге билеп, бірге жүреді. Осылай ханзада мен Күлқыз балдың сәніне айналады. Кенет сағаттың тілі он екіге келіп, қыздың есіне сиқыршы әйелдің айтқан ескертуі түседі. Ол ханзадамен асыға қоштасып, сарайдан жүгіріп шығып кетеді. Yйіне оралған Күлқызды баяғы сиқыршы әйел күтіп алады.

Қуаныштан көзі оттанай жанған қыз оған сарайда көрген білгендерін айтып береді. «Ханзадамен тағы бір жолықсам» деген өтінішін айтады. Сиқыршы әйел өтінішті қабыл алады. Ертеңінде, ер теңгілік астан кейін Күлқызға өгей әпкелері патша сарайында көрген білгендерін, әлгі жүмбақ ханша туралы айтып тауыса алмайды.

– Келесі жолы мені ала кетіңіз дерші. Балға мен де барайын, өз көзіммен көрейін, – деп сүранады қыз.

– Саған не жоқ! Ондағыларды қорқыту үшін барасың ба? Түріңе қарасаңшы! – деп ұрсады өгей әпкелері. Сөйтіп уақыт зымырап өтіп жатады. Бір күні: «Патша сарайында тағы да бал өткізілейін деп жатыр. Балға өткенде болған қонақтар түгел шақырылыпты», – деген хабар келеді. Өгей шеше мен екі қызы тағы да әбігерленеді. «Ханзада бізге назар аударып қалар», – деп үміттенген екі әпкесі жанталасып балға дайындалады. Бірде, тіпті, ханзадамен ортаға шығып, қалай билей тіндерін айтып, бір-бірімен ұрсысыпта қалады. Күл қыз / Золушка олардың бүлғымалы тарына қарап күледі. Сөйтіп балға баратын күн де келіп жетеді. Өгей шешесі қыздарын ертіп, сарайға аттанады. Арттарынан алтын күймеге отырып, Күлқыз шығады. Жүмбақ ханшаны көріп, ханзада қуанып кетеді. Айналасындағыларды байқамай, бар уақытын Күлқызбен өткізеді. Алайда бұл керемет сәттер лезде өте шығады. Кенет сағат дыбыстап белгі беріп, түн ортасы болғанын хабарлайды. Бақыт үшағында жүрген қыздың қайтатын уақыты болады. Күлқыз тағы да ханзадамен асыға қоштасып, сыртқа қарай жүгіре жөнеледі. Түкке түсінбеген ханзада аруды тоқтатпақ болады. Бірақ Күлқыз алды артына қарайтын емес. Асығыс сарайдан шығып кетеді. Ол баспалдақтармен асығып аптығып түсіп келе жатып, абайсызда хрусталь кебісінің бір сыңарын түсіріп алады. Ханзада қызды қуып жете алмайды. Басы салбырап кері айт ан ол баспалдақтармен жоғары көтеріліп келе жатып, ханшайымның Аяғынан шешіліп қалған бір хрусталь кебісін тауып алады. Ал Күлқыз сыңары жоқ хрусталь кебісті көтеріп, үйіне оралады. Ертеңінде өгей шеше мен ыздары патша са райында көргенбілген дерін, әлгі жүмба хан ша туралы тағы да әңгіме етеді. Екі әпкесінің жүм ба ханшаның кім екенін білмей бастары атады. Олар сол сүлудың көз ал дарында жүрген Күлқыз екенін айдан білсін?! Осы кезде патша сарайынан шабарман келеді. Ол патшаның: «Мына хрусталь кебіс кімнің Аяғына тура келсе, сол ханзадаға түрмысқа шығады!» деген жарлығын айтады. Ол бүкіл патшалықты аралап, бойжеткен біткеннің бәріне хрусталь кебісті кигізіп көріпті. Бірақ кебіс ешкімнің Аяғына сыймапты. Кезек Күл қыздың үйіне келген екен. Өгей шешенің қыздары хрусталь кебісті қанша кимек болып тырысса да кебіске аяқтарының үшы ғана сыяды.

 – Сіздерде басқа қыз жоқпа? – деп сүрайды патша шабарманы. Екі қыз:

– Бар, ол – Күл қыз, үнемі кір кір болып жүреді, – деп мыс ылдай жауап береді.

– Мен патшалы тағы бойжет кендерің бәріне кигізіп шығуым керек. Сондықтан қандай болмасын, шақырыңыздар! – деп бүйырады шабарман. Өгей шеше дауыстап, Күлқызды шақырады. Отын жарып жүрген қыз қысыла үйге кіреді. Шабарман ештеңеге қарамастан хрусталь кебісті Аяғына өлшеп көреді. Кебіс шапшақ екен. Мүндайды күтпеген өгей шешесі мен әпкелері ауыздары ашыла қарап қалыпты. 

– Міне, ғажап! Аяғына үйып қойғандай дәл келуін қарашы! – дейді шабарман қуанышын жасыра алмай. Барлығы таңырқай қарап тұр, қыз хрусталь кебістің сыңарын қалтасынан шығарып киеді.

Іштері күйген екі әпкесі мен өгей шешесі амалсыздан Күлқыздан кешірім сүрайды. Мейірімді, инабатты қыз оларды кешіреді. Себебі оның тәні қана емес, жаны да пәк, таза, сүлу еді. Ханзаданың тапсырмасын орындаған шабарман Күлқызды сарайға ертіп келеді. Сарайдағылар жұпыны киінген қызды көріп, аңтарылып түрып қалады. Тек ханзада ғана жүмбақ ханшасын танып, жақын келіп қолынан ұстайды. Сол кезде баяғы мейірімді сиқыршы әйел пайда болып, ортада түрған Күл қыздың көйлегін сиқырлы таяғымен түртіп қалады. Сонда ескі көйлек аппақ, өте әдемі, өте сәнді көйлекке айналады. Күлқыз бүрынғысынан да арайланып шыға келеді. Ханзада Күлқыздан өзіне түрмысқа шығуын сүрайды. Қыз келісімін беріп, сарайда үлкен той болады. Осылай олар үзақ әрі бақытты өмір сүріпті.